Suplementacja w okresie ciąży

Wstęp

Nawet w dobrze skomponowanej i zbilansowanej diecie kobiet w ciąży mogą wystąpić niedobory na niektóre składniki odżywcze. Dzieje się to za sprawą zwiększonego zapotrzebowania, w zależności od danego trymestru. Szczególnie warto zwrócić uwagę na suplementację witaminą D, kwasem foliowym, wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi, ale również innymi składnikami, które mogą przynieść korzyści, takie jak: jod, żelazo, wapń, magnez, witamina A, witamina E[1, 4].

Witamina D

Ze względu na zbyt mała ekspozycję ciała na promienie słoneczne oraz niedostateczną podaż z pożywieniem, kobiety w ciąży są narażone na deficyt witaminy D. Długofalowe konsekwencje wynikające ze zbyt niskiego poziomu witaminy D w organizmie, mogą przełożyć się nie tylko na zdrowie matki, ale także dziecka. Witamina D, związana jest przede wszystkim z regulacją gospodarki wapniowo – fosforanowej, odpowiedzialnej za wchłanianie wapnia. Niedobory oprócz wpływu na układ szkieletowy matki i dziecka, mogą również wpływać na zaburzenia funkcjonowania innych układów. Zaleca się suplementację witaminy D  w dawce 1500 – 2000 IU na dobę, najlepiej od początku ciąży, nie później jednak niż od drugiego trymestru[1, 3, 5].

Kwas foliowy

Zapotrzebowanie na kwas foliowy w okresie ciąży zwiększa się, a zachowanie odpowiedniego poziomu tej witaminy, jest szczególnie ważne na samym początku, gdy kształtują się narządy dziecka – proces organogenezy. Zaleca się rozpocząć suplementację kwasem foliowym co najmniej 6 tygodni przed planowaną ciążą, w ilości 0.4 mg na dobę i kontynuować nieprzerwanie do końca drugiego trymestru. Poprzez utrzymanie odpowiedniej podaży kwasu foliowego, zmniejszymy ryzyko wystąpienia wad układu nerwowego u noworodka, przedwczesnego porodu oraz niskiej masy urodzeniowej dziecka. Przy dłuższym deficycie (cztery miesiące), możemy narazić się na wyczerpanie jego zapasów w organizmie[2].

Kwasy tłuszczowe omega-3

W okresie ciąży szczególnie ważnym kwasem tłuszczowym jest kwas dokozaheksaenowy (DHA) z rodziny omega-3, który wpływa korzystnie na przebieg ciąży. Wspomaga prawidłowy rozwój mózgu oraz ostrość widzenia niemowlęcia. Wyrównując niedobory kwasu DHA w organizmie, zmniejszymy ryzyko wystąpienia wielu chorób i alergii w wieku dorosłym. Zaleca się włączenie suplementacji na poziomie 600mg/dzień, nie później niż od 20 tygodnia ciąży. W przypadku, gdy w jadłospisie nie występują ryby morskie i może wystąpić ryzyko przedwczesnego porodu, suplementacja może sięgać nawet 1000 mg/dzień[3, 5].

Jod

W trakcie trwania ciąży wzrasta również zapotrzebowanie na jod, który jest niezbędny do prawidłowej pracy tarczycy. Odpowiednia podaż jodu wspomaga układ nerwowy oraz funkcjonowanie mózgu. Niedobór oraz nadmiar tego pierwiastka może prowadzić do wystąpienia wielu chorób u matki i dziecka. W czasie ciąży zaleca się suplementację na poziomie 160 – 220 ug dziennie. Źródła jodu to przede wszystkim ryby, glony morskie, wody mineralne oraz jodowana sól kuchenna[3, 5].

Żelazo

Warto także rozważyć suplementację żelazem, ze względu na zwiększone zapotrzebowanie w okresie ciąży oraz trudności w dostarczeniu tego pierwiastka z dietą. Żelazo odpowiedzialne jest za produkcję czerwonych krwinek, wspiera rozwój immunologiczny. Dzienna podaż w okresie ciąży wzrasta do 26-27 mg dziennie, a przy niedokrwistości nawet do 30 mg i więcej. Niedobory żelaza powodują anemię, która mogą powodować przedwczesny poród oraz niską masę urodzeniową dziecka[1, 2, 4].

Wapń

W przypadku niedostatecznej podaży wapnia z dietą oraz towarzyszącym czynnikom utrudniającym jego wchłanianie, warto rozważyć jego suplementację. Dzienne zapotrzebowanie na wapń w okresie ciąży wzrasta do 1000 – 1300 mg/dobę. Niedobory wapnia mogą prowadzić do demineralizacji kości u niemowlęcia, a także ryzyka przedwczesnego porodu[5].

Magnez

Prawidłowe stężenie magnezu w organizmie reguluje ciśnienie tętnicze krwi, usprawnia wchłanianie wapnia. Niedostateczna podaż tego pierwiastka może skutkować zaburzeniem przewodnictwa nerwowo – mięśniowego. Przy niedoborach magnezu zaleca się suplementację 200 – 1000 mg/ dobę[3].

Podsumowanie

Należy pamiętać, że przed suplementacją jakichkolwiek preparatów, powinniśmy skonsultować się ze specjalistą, gdyż niedobór, jak i nadmiar mogą być szkodliwe dla organizmu matki i dziecka. Suplementy nigdy nie zastąpią prawidłowo zbilansowanej diety, ale mogą posłużyć jako jej uzupełnienie. Jeżeli chcesz dowiedzieć się czegoś więcej w temacie żywienia w okresie ciąży, zapraszam Cię do artykułu.

Piśmiennictwo

1. Poradnik żywienia kobiet w ciąży, 2009, Instytut Matki i Dziecka.
2. Leśniczak B., Witaminy i składniki mineralne – zapotrzebowanie i znaczenie dla prawidłowego przebiegu ciąży, Położna nauka i praktyka 1 (37)/2017, 14-17.
3. Stanowisko Grupy Ekspertów w zakresie suplementacji witamin i mikroelementów podczas ciąży “Ginekologia Polska” 2011, 82 (7), s. 550‒553.
4. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących. Ginekol Pol 2014; 85:395-399.
5. Magdalena Makowska-Donajska, Lidia Hirnle, Suplementacja witamin i składników mineralnych podczas ciąży. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2017 tom 2, nr 4, strony 166–172.